Işınlama işlemi şu şekilde gerçekleştirilir:
· Işınlama cihazı kapalı durumda iken kaynak paneli, panelin üst bölümü 6 m derinlikte olmak üzere 8 m derinliğinde su dolu bir havuz içerisinde bulunur.
· Cihazı ışınlama konumuna getirmek için, kaynak paneli pnömatik bir piston vasıtasıyla çekilerek ürün dolu kutular arasına getirilir.
· Işınlama işlemine tabi tutulacak ürünler alüminyumdan yapılmış kutulara (tot) konularak, bir taşıyıcı konveyör sistemi ile ışınlama odasına taşınır.
· Ürün dolu kutular kaynak çevresinde yürü-dur şeklinde hareket ederek 53 değişik konumda ışınlandıktan sonra yine taşıyıcı konveyör sistemi ile otomatik olarak dışarı alınır.
· Işınlayıcı cihaz ve konveyör sistemi tamamı ile otomatik olarak bilgisayarla kumanda edilmektedir
Gama ışınlamasıyla işlem gören ürünler: Gıda, ilaç ve kozmetik ambalaj malzemeleri, Göz damlası ve merhemleri, Hastane, dişçi ve ameliyat malzemeleri, İlaç ve kozmetik hammaddeleri, İlk yardım malzemeleri, yara bakım setleri, İmplant malzemeler, Jel ve solüsyonlar, Kapak ve tıpa ve tüpler, Kateterler, Kolostomi alet ve ekipmanları, Laparoskopi alet ve ekipmanları, Neşter, enjektör, Petri ve idrar kapları, Pipetler, Plaster, Protezler, Serum setleri, Steril alan alet ve ekipmanları, Steril su vs.
Gıdalarda ışınlamanın önemi:
Işınlamanın gıdalar yönünden en önemli etkisi mikroorganizmalar üzerinde tesirli olması, gıda kaynaklı hastalıkları önlemesi ve gıdaların raf ömrünü arttırmasıdır.
Gamma ışınlama gıdaların raf ömrünü Arttırır: Gıda kökenli hastalık yapıcı E.Coli, Salmonella, Campylo-bacter, Listeria türündeki mikroorganizmaları yok etmek, gıdalarda filizlenmeye ve olgunlaşmaya engellemek ve gıdalara zarar veren böcek, parazit oluşumunu önlemek ve gıdaların raf ömrünü arttırmak amacıyla ışınlama işlemi gerçekleştirilir.
Sağlık Yönünden Güvenilirdir: Gıdaları ışınlama yöntemi yeni bir gıda koruma yöntemi olmayıp 1905 yılında ilk denemesi yapılmış ve o tarihten buyana ışınlamanın fiziksel, kimyasal ve biyolojik etkileri her yönüyle araştırılmıştır. Bu çalışmalarda ışınlanmış gıdaların toksikolojik, genetik, kanserojenik ve mutajenik etkileri incelenmiş ve yapılan ulusal ve uluslararası yasal düzenlemelerle gıdaların ışınlanmasına izin verilmiştir.
Uluslararası Kuruluş Ve Organizasyonlar Tarafından Onaylanmıştır
Gıda Işınlamasının Sağlık Yönünden Güvenilir Olduğu hakkında Görüş Birliğine Sahip Uluslar arası Kuruluş ve Organizasyonlar
· WHO
· FDA
· FAO
· IAEA
· Codex Alimentarius Commission
· Scientific Committee of European Union tarafından incelenmiş ve belirli dozlarda ışınlamış gıdaları tüketmenin sağlık yönünden zararlı ve toksikolojik tehlike oluşturmayacağı kararına varılmıştır.
Gıda Kaynaklı Hastalıkları Önlemeye Yardımcıdır
Nasa’da görevli astronotlara 1972 yılından beri uzay yolcuğu sırasında ışınlanmış yiyecekler verilmektedir, aynı zamanda hastanelerde tedavi gören diyabetik hastalar ile bağışıklık sistemi zayıf, kanser terapisi gören, HIV virüsü taşıyan, veya organ nakli yapılmış hastalara ışınlanmış gıdaların verilmesi önerilmektedir
Ülke Ekonomisine Katkıda Bulunur
FAO, Dünya genelinde hasat sonrası meydana gelen gıda kayıplarının, tüm üretimin % 25’ine denk geldiğini tahmin etmektedir. Hasat sonrası gıdalar parazitler, bakteriler ve diğer mikroorganizmalar tarafından kontamine olmakta ve ülke ekonomisi için ciddi kayıplara yol açmaktadır.
Mikroorganizmalar Üzerinde Etkilidir: Gama radyasyonun mikroorganizmalar üzerine etkisi direkt veya indirekt olarak oluşmaktadır:
Direkt etki: Molekül, radyasyon enerjisini direkt olarak alıp; iyonize olmakta, uyanılmakta veya bağ kırılmaları yoluyla yapısının değişmesi şeklinde kendini göstermektedir.
İndirekt etki: Diğer bir molekülden transfer edilen enerjiyle oluşmaktadır. Mikroorganizmaların da radyasyonla inaktivasyonu kısmen hücrelerin hassas bölgelerindeki etkileşimle direkt kısmen de hücre sıvısında meydana gelen yüksek oranda aktif kimyasal radikallerle olur. Mikroorganizmaların ölümünün hücrenin genetik bilgi taşıyıcısı olan DNA’daki hasar sonucu olduğu kabul edilir. Radyasyon DNA’daki baz sıralamasını değiştirerek mutasyonlara neden olabilir. Mutasyonlar bükülme ve büzülme gibi şekil bozukluklarına yol açarak DNA replikasyonlarını engeller.
Işınlama yönteminin tercih edilmesini gerektiren başlıca nedenler:
· Gıda kaynaklı hastalıkların insan sağlığını önemli ölçüde tehdit etmeye başlaması, salgın hastalıklara ve ölümlere varan sonuçlar görülmesi nedeniyle insan sağlığını korumaya yönelik başka yöntem arayışlarına ihtiyaç duyulması, ışınlama işlemine olan ilgiyi arttırmıştır.
· Gıdalarda bozulmaya neden olan ve ürünlere zarar veren mikroorganizmalardan arındırılması için başvurulan, gıdaları korumaya yönelik etkili bir yöntemdir.
Dünya’da 50 den fazla ülkede bir ve birden fazla ürün veya ürün grubunun ışınlanması yetkili otoriteler tarafından onaylanmıştır. Gıdaların endüstriyel olarak ışınlanması, Amerika, Japonya.Fransa, Belçika, Holanda gibi birçok Avrupa ülkesinde yıllardır uygulanan güvenli bir yöntemdir. Işınlanan ürünler arasında en çok baharatlar ön sırada yer alırken diğer et, kanatlı et, tahıl ürünleri, ve dondurulmuş gıdalar gibi birçok farklı ürün çeşitleri de bulunmaktadir.
Gama ışınlama yöntemiyle sterilizasyon, güvenilir, kullanışlı ve giderek yaygınlaşan alternatif sterilizasyon yöntemlerinden biridir. İyonlaştırıcı Gama ışınları ürünler içerisinden geçerken üzerindeki canlı mikroorganizmaların DNA moleküllerini veya hücre sitoplazmasında yüksek enerjisinden dolayı kimyasal değişiklikler meydana getirmek suretiyle bunları bertaraf ederek sterilizasyon işlemini gerçekleştirir. İşlem sonucu ürün üzerinde hiçbir kalıntı kalmaz. Işınlanan ürünler kendi orijinal ambalajları içerisinde işlem görürler.
Gamma sterilizasyon her yoğunluktaki malzemeye uygulanabilir. İşlem esnasında ısı artışı meydana gelmez. Validasyon işlemi kolaydır. İşlem sonrası ürün üzerinde kalıntı ya da atık madde oluşmaz. Bütün Mikroorganizmalar üzerinde etkilidir. İzlenebilirliği kolaydır. Karantina süresi yoktur. Yasal mevzuatlarda yer almış ve iyi tanımlanmıştır. Gittikçe artan oranlarda kullanım alanı bulmaktadır. Çevre dostu bir teknolojidir.
Gamma sterilizasyondan başka en sık kullanılan sterilizasyon yöntemlerinden olan Etilen Oksit ile sterilizasyonda 10'dan fazla parametreyi kontrol ederken Gama ışınlamada zadece zaman ve ışın dozunu ayarlanmaktadır. Bu da uygulama kolaylığını beraberinde getirmektedir.